خروجی تعلیم و تربیت قرآنی

بسوی راهبردهای قرآنی در تربیت انسان

خروجی تعلیم و تربیت قرآنی، “وَ هُدُوا إِلَی الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَ هُدُوا إِلی‏ صِراطِ الْحَمیدِ” است .

تفسیر المیزان – خلاصه

(وهدوا الی الطیب من القول وهدوآ الی صراط الحمید): (و آنان به گفتارنیک هدایت شده اند و به راه ستوده رهنمون گشته اند) (قول طیب ) یعنی گفتار پاکیزه که در آن خباثت نباشد، پس سخن باطل و لغو در کلام ایشان نیست ، و خداوند وسیله چنین سخنی را برایشان فراهم نموده و آنها را بسوی صراط حمید هدایت کرده و جز افعال پسندیده از ایشان صادر نمی شود و جز کلام پاکیزه سخنی از دهانشان بیرون نمی آید.
تفسیر مجمع البیان

وَ هُدُوا اِلَى الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ
و آنان در بهشت پرطراوت و زیبا به آن گفتار پاک و پاکیزه و ناب رهنمون مى گردند.
در مورد این سخن پاک و ناب دیدگاه ها متفاوت است:
۱ – به باور گروهى منظور از سخن پاک که بهشتیان به سوى آن رهنمون مى گردند، سخنان جان بخش و به کار بردن واژه هاى زیبا و روح پرور و جملات آکنده از مهر و صفا با یکدیگر است. آنان به یکدیگر درود گرم و خالصانه نثار مى کنند و خدا و فرشتگان نیز به آنان تبریک و تهنیت مى گویند.
۲ – اما به باور گروهى دیگر منظور این است که آنان به سوى جملات روح بخش «لا اله الا اللّه» و «الحمدلله» رهنمون مى گردند.
۳ – برخى بر آنند که آنان به سخنان دلنشین و پسندیده رهنمون مى گردند.
۴ – و برخى مى گویند: منظور این است که آنان به یاد و نام و ذکر خدا رهنمون مى گردند.
وَ هُدُوا اِلى صِراطِ الْحَمیدِ
و نیز به راه خداى ستوده و در خور ستایش و ارزانى دارنده نعمت ها هدایت مى گردند.
از پیامبر گرامى صلى الله علیه وآله آورده اند که فرمود: چیزى در پیشگاه خدا محبوب تر و دوست داشتنى تر از ستایش شایسته و بایسته آفریدگار هستى نیست.
گفتنى است که منظور از «راه خداى ستوده و در خور ستایش» راه اسلام و راه بهشت است.
تفسیر نمونه

(با توجه به آیات قبلی) چهارمین و پنجمین موهبتى که خدا به آنها ارزانى مى دارد و صرفا جنبه روحانى دارد این است که ((آنها به سخنان پاکیزه هدایت مى شوند)) (و هدوا الى الطیب من القول ).
سخنانى روح پرور، و جمله ها و الفاظى نشاط آفرین و کلماتى پر از صفا و معنویت که روح را در مدارج کمال سیر مى دهد و جان و دل انسان را مى نوازد و پرورش ‍ مى دهد.
و همچنین ((به سوى راه خداوند حمید و شایسته ستایش هدایت مى گردند)) (و هدوا الى صراط الحمید).
راه شناسائى خدا و نزدیک شدن معنوى و روحانى به قرب جوار او، راه عشق و عرفان .
آرى خداوند مؤ منان را با هدایت کردن به سوى این معانى به آخرین درجه لذات روحانى سوق مى دهد.
در حدیثى که على بن ابراهیم مفسر معروف ، در تفسیر خود آورده است چنین مى خوانیم که منظور از ((طیب من القول )) توحید و اخلاص است و منظور از ((صراط الحمید)) ولایت و قبول رهبرى رهبران الهى است (البته این یکى از مصادیق روشن آیه است ).
ضمنا از تعبیرات مختلفى که در آیات فوق و همچنین در شاءن نزول آنها وارد شده چنین بر مى آید که آن عذابهاى سخت و سنگین براى گروه خاصى از کافران است که به مخاصمه در باره پروردگار برمى خیزند و براى گمراهى دیگران کوشش ‍ دارند، آنها افرادى هستند از سردمداران کفر، همچون کسانى که در میدان جنگ بدر به مقاتله با على (علیه السلام ) و حمزه بن عبدالمطلب و عبیده بن حارث برخاستند.